Francuska porcelana – krótki przegląd historyczny

Początki francuskiej porcelany

W XVII-wiecznej Francji porcelana była niezbyt powszechnym wyrobem zarezerwowanym jedynie dla arystokracji. Dostępna była jedynie porcelana chińska oraz japońska. Cena sprawiała, że jedynie niewielka część społeczeństwa z warstwy górnej mogła sobie pozwolić na jej posiadanie. Do ostatniej dekady XVII wieku nie istniała krajowa produkcja porcelany we Francji. Najpowszechniejszym typem ceramiki był wówczas fajans. Nie jest więc zaskoczeniem, że pierwszą porcelanę we Francji wyprodukowano właśnie w fabryce fajansu.

Rouen

Eksperymenty w fabryce w Rouen, należącej do rodziny Poterat, doprowadziły do powstania pierwszej miękkiej francuskiej porcelany. Była ona przykładem sztucznej porcelany, której brakowało składników znajdujących się w prawdziwej, twardej porcelanie. Jeden z tych składników a mianowicie kaolin został we Francji odkryty dopiero w drugiej połowie XVIII wieku. Z tego powodu większość francuskiej porcelany do tego okresu była miękka. Żaden z przetrwałych wyrobów fabryki Rouen z końcówki XVII wieku nie posiada sygnatur. Pochodzenie przypisuje się do tej właśnie wytwórni na podstawie ich niebieskawego szkliwa z charakterystycznym niebieskim zdobnictwem na podszkliwie.

 

Saint-Cloud

W tym samym czasie w fabryce fajansu w Saint-Cloud, również eksperymentowano z wyrabianiem miękkiej porcelany. Tego typu pionierskie produkty pojawiły się pod koniec XVII wieku. Pierwsze wyroby z Saint-Cloud starały się jak najwierniej imitować porcelanę chińską, toteż posiadały charakterystyczne niebiesko białe malowanie. Wkrótce jednak francuscy rzemieślnicy odnaleźli swój styl dekoracji, który znacznie odbiegał od standardów XVII wieku. Niebieskie zdobnictwo na podszkliwie zostało zatrzymane, jednak motyw przewodni stał się typowo francuski. Wówczas na francuskiej porcelanie można było znaleźć motywy związane z liśćmi, zwojami oraz ludzkimi bądź zwierzęcymi głowami.

Chantilly

W 1730 roku, Louis Henry, książę Burbonu, założył fabrykę miękkiej porcelany na terenie swojego pałacu w Chantilly. Książę był oddanym kolekcjonerem azjatyckiej porcelany, więc wyroby faktorii z Chantilly były bardzo naznaczone wpływami azjatyckimi, aż do śmierci księcia w 1740 roku. Niektóre produkty dokładnie kopiowały japońskie odpowiedniki, podczas gdy inne były robione jedynie na podstawie azjatyckich motywów.

Mennecy

Francuska manufaktura Mennecy, miała swoje korzenie w malutkim ceramicznym biznesie założonym przez François Barbin w miasteczku Villeroy. Jednak biznes bardzo szybko upadł. Barbin otworzył więc nową fabrykę niedaleko Mennecy w 1750 roku. Jego wyroby pozostały skromne zarówno jeżeli chodzi o skalę oraz ambicje. Odznaczały się jednak znakomitą praktycznością i pewnego rodzaju swoistym urokiem

Vincennes

Manufaktura Vincennes, zajmowała się wyrobem miękkiej porcelany w okresie upadku fajansu około 1740 roku. Wówczas jeszcze nie wiedziano, że ośrodek ten całkowicie zdominuje nie tylko Francuski przemysł ceramiczny, lecz także cały rynek Europejski na drugą połowę XVII wieku. Manufakturze tej niezwykle szybko udało się wytworzyć najlepszą porcelanę miękką. Wyroby z Vincennes były bielsze oraz o wiele bardziej nieskazitelne od reszty zarówno francuskich jak i europejskich rywali. Ośrodek ten zatrudniał najbardziej utalentowanych francuskich artystów. Ich zadaniem było projektowanie kształtów, dostarczanie rysunków oraz szablonów dla zdobników pracujących w manufakturze. Vincennes, dzięki swoim kunsztownym wyrobom, zyskało bardzo dobrą sławę. Fabryka ściągnęła na siebie uwagę króla Ludwika XV, który ostatecznie zapewniał jej zarówno wsparcie finansowe, a także nabył od nich pierwszy serwis obiadowy jaki manufaktura kiedykolwiek wyprodukowała.

Sèvres

Ostatecznie król Ludwik XV został jedynym właścicielem manufaktury w roku 1759, trzy lata po tym jak cała produkcja przeniosła się do nowej większej siedziby w Sèvres, na zachód od Paryża .  Nowa manufaktura w Sèvres wprost rozkwitała. Wciąż wprowadzanie były nowe modyfikacje, które utrzymywały jakość produkcji na najwyższym możliwym poziomie. Na bieżąco rozwijane były nowe formy, które z czasem odważyły się wyjść poza granice powszechnie uznanych i utrwalonych schematów. Nowe typy zdobnictwa pojawiały się równie często, jako że manufaktura Sèvres ciągle poszukiwała nowych, innych źródeł inspiracji, takich jak klasycyzm czy sztuka japońska. Do połowy lat 50-tych XVIII wieku. Ośrodek ten przejął rolę lidera w Europie od niemieckiej fabryki w Meissen i kontynuował narzucanie standardów dla europejskiego rynku porcelany przez resztę wieku.

Francuska porcelana Sevres – dalsze losy

Dziś fabryka w Sèvres jest częścią organizacji publicznej pod nazwą Sèvres – Cité de la Céramique, którą współtworzy wraz z francuskim Narodowym Muzeum Ceramiki-Musée National de la Céramique. W 2012 roku do organizacji tej przyłączyło się także Muzeum Narodowe Porcelany Adrien-Dubouché –Musée National de la Porcelaine Adrien-Dubouché, czego rezultatem była zmiana nazwy organizacji na Cité de la Céramique – Sèvres et Limoges. Misją organizacji jest produkcja ceramiki wykorzystująca techniki rzemieślnicze, a także promowanie technologicznego i artystycznego rozwoju w ceramice. Jej celem jest skupienie się na wysoko-rynkowych wyrobach wysokiej jakości zamiast na masowej produkcji na skalę przemysłową.